به گزارش روز پنجشنبه ایرنا، نوزدهمین نشست میان‌دوره‌ای وزیران امور خارجه «جنبش عدم تعهد» (NAM) از دوشنبه این هفته با جلسات کارشناسی مقامات سیاسی و نمایندگان دیپلماتیک کشورهای عضو شروع شده و روز چهارشنبه با حضور وزیران امور خارجه ادامه یافت و امروز پنجشنبه به پایان خواهد رسید. ریاست دوره‌ای جنبش عدم تعهد، ژانویه ۲۰۲۴ (دی ماه ۱۴۰۲) در نوزدهمین اجلاس سران در کامپالا، از جمهوری آذربایجان به اوگاندا منتقل شد.

ظرفیت «غیرمتعهدها» برای ترویج صلح در فضای تنش‌آلود جهانی

جنبش عدم تعهد در سال ۱۹۶۱ در اوج جنگ سرد و رقابت دو بلوک غرب و شرق، در بلگراد پایتخت یوگسلاوی سابق بر اساس اصول مورد توافق در «کنفرانس باندونگ» سال ۱۹۵۵ در اندونزی، تاسیس شد. جنبش عدم تعهد که با عضویت ۱۲۰ کشور پس از سازمان ملل متحد بزرگترین تشکل کشورهای جهان به شمار می‌رود، در برهه زمانی استقلال کشورهای مستعمره در آفریقا و آسیا در فضای جنگ سرد با هدف استقلال‌طلبی و نفی هر گونه تعهد، وابستگی و سلطه‌پذیری در برابر ابرقدرت‌ها و بلوک‌های قدرت جهانی، مبارزه با استعمار و پیشرفت و توسعه کشورهای «جهان سوم» تشکیل شد.

اهداف اصلی مورد توافق در کنفرانس باندونگ سال ۱۹۵۵ شامل مواردی از قبیل احترام به حاکمیت و استقلال ملی و یکپارچگی سرزمینی کشورها، عدم مداخله در امور داخلی کشورها، عدم توسل به زور و منع تجاوزگری و حل اختلافات بین‌المللی از راه‌های مسالمت‌آمیز است.

هر چند در دوران پس از جنگ سرد و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، برای مدتی گمانه‌زنی‌هایی درباره از دست رفتن کارکرد و فلسفه وجودی جنبش عدم تعهد مطرح شده بود، اما اکنون در فضای تنش‌های ژئوپلیتیک و ظهور قدرت‌های نوظهور سیاسی و اقتصادی در جهان و تشدید رقابت‌ قدرت‌های بزرگ و همچنین ظهور تهدیدات و چالش‌های نوینی مانند تروریسم و یکجانبه‌گرایی، بار دیگر لزوم بازگشت به اصول بنیادین جنبش عدم تعهد برای حفظ و حراست از منافع جمعی کشورهای در حال توسعه جهان بیش از پیش مطرح شده است.

کشورهای جنبش عدم تعهد در حدود دو سوم اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد هستند و هر چند به علت مشکلات سازمانی و اختلافات و ناهمگونی‌های مختلف سیاسی و اقتصادی، چالش‌هایی بر سر راه توسعه همکاری‌ها وجود دارد اما کشورهای این جنبش با برخورداری از ظرفیت‌های بزرگ در حوزه‌های مختلف، با طراحی و تبیین یک برنامه سیاسی عملگرایانه می‌توانند به قطبی اثرگذار در معادلات جهانی تبدیل شوند.
در شرایطی که تنش‌ها در مناطق مختلف جهان از جمله با تهدیدات آمریکا علیه ونزوئلا افزایش یافته است، پیش از نشست وزیران امور خارجه جنبش عدم تعهد درخواست‌هایی از «یووِری موسِوِنی» رئیس جمهوری اوگاندا و رئیس دوره‌ای این جنبش برای بسیج حمایت‌ بین‌المللی از صلح و کاهش تنش‌ها بین آمریکا و ونزوئلا مطرح شده بود.

«جان اندابیرانو» از ناظران بین‌المللی انتخابات در ونزوئلا روز سه‌شنبه این هفته در یک نشست خبری در سفارت ونزوئلا در کامپالا با طرح این درخواست از اوگاندا، تهدیدات نظامی آمریکا علیه ونزوئلا را محکوم کرد و هشدار داد که ماجراجویی نظامی آمریکا تهدیدی برای صلح منطقه‌ای و قوانین بین‌المللی است. اندابیرانو گفت که ریاست اوگاندا بر جنبش عدم تعهد یک مسئولیت اخلاقی برای حمایت از صلح و مخالفت با اقدامات یکجانبه ایجاد می‌کند. وی افزود: دولت ما (اوگاندا) باید کشورهای عضو جنبش عدم تعهد، اتحادیه آفریقا، و «جامعه شرق آفریقا» را برای درخواست توقف فوری خصومت‌ها و خروج کشتی‌های جنگی آمریکا از دریای کارائیب بسیج کند. «فاطمه فرناندز» سفیر ونزوئلا در اوگاندا نیز روایت ضمن رد اتهامات آمریکا تاکید کرد که تحریم‌های اعمال شده علیه کشورش یکجانبه و غیرقانونی است.

در این حال، نشست وزیران امور خارجه غیرمتعهدها به صحنه محکومیت قانون‌شکنی‌ها و اقدامات یکجانبه و تجاوزات نظامی آمریکا تبدیل شد.

ابراز همبستگی جنبش عدم تعهد با آرمان فلسطین

جنبش عدم تعهد همانند همیشه بار دیگر از حقوق مردم فلسطین دفاع و بر همبستگی با آرمان فلسطین تاکید کرد. «ججه اودونگو» وزیر امور خارجه اوگاندا همبستگی پایدار این جنبش با آرمان فلسطین را مورد تاکید قرار داد و از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد خواست تلاش‌ها را در زمینه ارسال کمک‌های بشردوستانه برای مردم فلسطین و بازسازی غزه تشدید کنند.

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران نیز با حضور در نشست کمیته ویژه فلسطین، مواضع ایران را در این خصوص تشریح و بر تعهد جنبش عدم تعهد در حمایت از آرمان ملت فلسطین تاکید کرد.

رئیس جمهوری اوگاندا در سخنرانی خود در نشست وزیران خارجه تعهد کشورهای «غیرمتعهد» را مساله فلسطین مورد تاکید قرار داد و افزود: جنبش عدم تعهد همواره از جامعه بین‌المللی خواستار به رسمیت شناخته شدن کشور فلسطین شده است.

درخواست اوگاندا از کشورهای «غیرمتعهد» برای تمرکز بر منافع مشترک

«یووِری موسِوِنی» رئیس جمهوری اوگاندا رئیس دوره‌ای جنبش عدم تعهد، روز چهارشنبه در سخنانی در نشست وزیران امور خارجه ضمن گرامی‌داشت یاد بنیانگذاران جنبش عدم تعهد در کنفرانس باندونگ، درباره نقش کشورهای در حال توسعه در شکل دادن به آینده جهان ابراز خوشبینی کرد.

رئیس جمهوری اوگاندا درباره شکل‌های جدید سیطره ایدئولوژیک هشدار داد و از کشورهای عضو جنبش عدم تعهد خواست بر «منافع مشترک حداقلی» مانند تجارت، سرمایه‌گذاری و گردشگری تمرکز کنند و به حق کشورهای دیگر برای تعیین نظام‌های سیاسی و اجتماعی خود احترام بگذارند.

رئیس جمهوری اوگاندا با اشاره به پایین بودن سطح تولید ناخالص داخلی کشورش به نسبت جمعیت و ظرفیت‌های بالقوه اوگاندا، خواستار گسترش صنعتی‌سازی و ایجاد ارزش افزوده برای افزایش درآمدها در سرتاسر قاره آفریقا و کشورهای عضو جنبش عدم تعهد شد.

«ججه اودونگو» وزیر امور خارجه اوگاندا نیز تعهد کشورش به پیشبرد نتایج نوزدهمین اجلاس عدم تعهد را یادآور شد و وحدت، هماهنگی و ایجاد یک صدای واحد و نیرومند را برای «جنوب جهانی» (کشورهای در حال توسعه) مورد تاکید قرار داد.