به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، تولید و اجرای آثار ملی میهنی در جنگ‌ها، رویدادها و مناسبت‌های گوناگون از جمله هشت سال دفاع مقدس از دهه‌های گذشته دغدغه هنرمندان موسیقی در کشورمان بوده است که بعضی از آنها همچون «ای ایران» با شعر زنده‌یادحسین گل‌گلاب، آهنگسازی زنده‌یاد روح‌الله خالقی، خوانندگی زنده‌یاد غلامحسین بنان، «از خون جوانان وطن لاله دمیده» با شعر و آهنگسازی زنده‌یاد عارف قزوینی، تنظیم زنده‌یاد محمدرضا لطفی و خوانندگی زنده‌یاد محمدرضا شجریان و «سپیده» (ایران، ای سرای امید) با شعر زنده‌یاد امیرهوشنگ ابتهاج، آهنگسازی محمدرضا لطفی و خوانندگی محمدرضا شجریان، «ایران ایران» با شعر زنده‌یاد تورج نگهبان، آهنگسازی و تنظیم محمد سریر و خوانندگی زنده‌یاد محمد نوری ماندگار شده و توسط خوانندگان و هنرمندانی بازآفرینی شدند. در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی علیه کشورمان نیز شاهد تولید آثار ملی میهنی یا بازآفرینی و بازخوانی برخی از آثار ماندگار بودیم.

براین اساس با رضا مهدوی موسیقیدان، نوازنده سنتور، مدرس دانشگاه، دبیر سی و نهمین و چهلمین جشنواره بین‌المللی موسیقی فجر، کارشناس و پژوهشگر موسیقی درباره ارزیابی خود از واکنش هنرمندان موسیقی به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه، تولید آثاری با این موضوع، چرایی تولید آثار موسیقایی با مضمون میهن و دلایل ماندگاری آنها گفت و گو کرده‌ایم.

ارزیابی واکنش هنرمندان موسیقی به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه
این کارشناس و پژوهشگر موسیقی در ارزیابی خود درباره واکنش هنرمندان موسیقی به جنگ تحمیلی ۱۲ روزه رژیم صهیونیستی و تولید آثاری با این موضوع به خبرنگار ایرنا اظهارداشت: تولید آثار موسیقایی در این حوزه قابل توجه نبود. برخی چهره‌های نامدار موسیقی، شعر و ترانه که می‌توانستند به خانواده و مردم رنج‌کشیده، التیام ببخشند متاسفانه خود دچار سردرگمی شدند.

رضا مهدوی گفت: البته هنرمندانی در این حوزه آثاری را تولید و ادای دین و انجام وظیفه کردند که مغتنم است؛ اما تنها اثری که شاخص شد و از سویدای وجود بود، اثر «علاج» با شعر کاظم بهمنی و آهنگسازی و خوانندگی محسن چاوشی حسینی بود، البته انتظار زیادی نمی‌توان از تمام هنرمندان داشت.

وی افزود: ای کاش رادیو و تلویزیون آثار موسیقایی درخشان از سال‌ها و دهه‌های پیش را به کرّات پخش می‌کرد که این چنین نشد، همچنان شیوه سیاست پخش آثار موسیقایی موثر از صداوسیما به ویژه در چنین زمان‌های خاص، شفاف نیست و حتی برای متخصصان در هاله‌ای از ابهام است.

چرایی تولید آثار موسیقایی با مضمون میهن
مهدوی درباره چرایی تولید و انتشار آثار موسیقایی با مضمون میهن بیان کرد: مردم نیازمند امید هستند و موسیقی به عنوان هنر اول در قالب‌های با کلام و بی‌کلام بهترین جایگاه را برای امیدبخشی دارد. براساس تحقیقات انجام شده، فنِّ‌ موسیقا از لحاظ درونی و بیرونی در انسان‌ها و سایر موجودات آثار مثبتی را القا و کمتر آثار منفی ایجاد می‌کند که آن هم به انواع خاصی از موسیقی برمی‌گردد که اختراع و تولید مغرب زمینیان به ویژه در قاره آمریکا توسط نژادهای مختلف است.

وی گفت: موسیقی موثر به شرط سلامت و مبتنی بر فرهنگ و سبک زندگی خانواده ایرانی به مراتب بیشتر از دیگر هنرهای اصیل و حتی صنعتی و وارداتی همچون سینما می‌تواند با سرعت و در لحظه، اثربخشی داشته باشد و در هیجانات سالم مبتنی بر عرق ملی و دینی انسجام قابل توجهی را ایجاد کند. موسیقی به‌ویژه برای انسان‌هایی که از ترس و نگرانی برای لحظه و آینده، نیازمند شنیدن انواع صداها و آهنگ‌های مطبوع هستند، البته در کنار اشعار و ترانه‌هایی که فشار و نگرانی عمومی را کاهش می‌دهند، موثر است.

این مدرس دانشگاه افزود: تولید و اجرای آثار موسیقایی مناسب با موضوع‌های ملی میهنی و شنیدن آنها برای نظامیان و جان بر کفانی که از تمامیت ارضی دفاع می‌کنند، ضمن امیدآفرینی به آینده روشن، جان تازه‌ای به آنان می‌بخشد.

وی بیان کرد: نمونه این نوع آثار موسیقایی در عنفوان شکل‌گیری انقلاب اسلامی، هشت سال دفاع مقدس، وقوع بلایای طبیعی همچون سیل و زلزله و به طور خاص جنگ تحمیلی ۱۲ روزه قابل مشاهده و شنیدن است که فرهنگ موسیقایی در کنار مردم خدمت‌رسانی کرد. به هر رو هنرمندان حقیقی برخاسته از بطن جامعه موظف هستند در مواقع ضرور به یاری مردم بشتابند و در کنار آنان باشند.

دلیل ماندگاری آثار ملی میهنی در ۱۰۰ سال گذشته
مهدوی درباره اهمیت و چرایی ماندگاری آثار موسیقایی با مضمون میهن همچون «ای ایران» روح‌الله خالقی، «قیام ۳۰ تیر» با شعر ابوالحسن صبا، آهنگسازی حسین ملک با اجرای شاگردان ملک به رهبری منوچهر گودرزی، «از خون جوانان وطن لاله دمیده» با آهنگسازی عارف قزوینی و خوانندگی محمدرضا شجریان، «سپیده» (ایران، ای سرای امید) با آهنگسازی محمدرضا لطفی و خوانندگی محمدرضا شجریان، «ایران ایران» محمد سریر و «وطنم» با شعر زنده‌یاد افشین یداللهی، آهنگسازی بابک زرین و تنظیم حسین فاضل و خوانندگی سالار عقیلی اظهارداشت: دلیل ماندگاری بعضی از آثار موسیقایی در یکصد سال گذشته و به خصوص در این ۴۷ سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی به دلیل داشتن یک وحدت رویه در فکر، اندیشه و اهتمام ویژه به مردم و انقلاب است.

این کارشناس موسیقی گفت: تا زمانی که هنرمند فهم دقیقی از چرایی تولید اثر نداشته باشد، شاهد آثار بی‌شماری هستیم که حتی گاهی مواقع به یک‌بار شنیدن هم نمی‌ارزند، چنین آثاری برای پول، همراه بودن و از قافیه عقب نماندن یا برای عافیت‌اندیشی و آینده‌نگری یا باری به هر جهت در هر پروژه‌ای شرکت کردن است.

وی افزود: اندک آثار ماندگار که نامبرده شد، گویای حس و فهم دقیق شاعر، آهنگساز، تنظیم‌کننده، خواننده و حتی نوازندگان و دیگر عوامل پدیدآورنده همچون تهیه‌کنندگان و کارگردانان و طبیعی است وقتی به صراحت حرف دل مردم با زبان ساده و احیانا اگر با تکنیک‌های فنِّ‌ موسیقا همراه باشد، بر دل مردم می‌نشیند.

اجرای «ایران ایران» توسط محمود کریمی
مهدوی درباره اجرای آثار موسیقایی از جمله «ایران ایران» محمد نوری توسط محمود کریمی مداح اهل بیت (ع) در ماه محرم، مراسم عزاداری و ایام سوگواری شهادت امام حسین (ع) که واکنش‌ها و انتقاداتی را در پی داشت، اظهارداشت: چنین اجراهایی مشکلی ایجاد نمی‌کند و اتفاقا باعث ماندگاری بیشتر آثار می‌شود یا حداقل در میان توده‌ای از مردم که خیلی با موسیقی آشنا نیستند یا جزو علاقه‌مندگی‌های همیشگی‌شان نیست می‌تواند موثر واقع شود.

این پژوهشگر موسیقی گفت: چنین اجراهایی در توسعه و ترویج همه‌جانبه بعضی از آثار موسیقایی البته به شرط آنکه دقیق، درست و اصولی بهره‌برداری شوند، موثر خواهند بود که خوشبختانه این اتفاق برای هر دو اثر ناب انقلابی «سپیده» («ایران، ای سرای امید») به آهنگسازی زنده‌یاد محمدرضا لطفی و خوانندگی زنده‌یاد محمدرضا شجریان و «ایران ایران» با آهنگسازی محمد سریر و صدای زنده یاد محمد نوری ایجاد شد و حس، روح و جان تازه‌ای در مردم ایجاد کردند.

وی افزود: امید لطفی فرزند زنده‌یاد محمدرضا لطفی از بازآفرینی و تغییر در شعر «ایران، ای سرای امید» به نفع تمامیت ملی و دینی در روزهای سخت جنگ تحمیلی ۱۲ روزه مقارن با ماه محرم و فرهنگ حسینی به‌خوبی و جانانه دفاع کرد.

مهدوی بیان کرد: در گذشته‌ هم شاهد بازآفرینی آثار موسیقایی با موضوع ملی میهنی بودیم که «ای ایران ای مرز پرگهر» اثر روح الله خالقی از آن جمله است. همچنین آثار موسیقایی انقلابی کشورهایی؛ همچون کوبا، فرانسه، روسیه، شیلی در تمام کشورهایی که انقلاب شد، با حفظ ملودی، شعر و کلام متناسب با اهداف تغییر کرد و اجرا شد. اتفاقا خوش هم نشست و لطمه‌ای به اصل اثر وارد نکرد. اینکه برخی بی‌اطلاع از اصل ماجرا انتقاداتی را مبنی بر کپی رایت و حفظ حقوق مادی و معنوی اثر مطرح می‌کنند، باید در وقتی دیگر بدان پرداخت.

این مدرس دانشگاه اظهارداشت: حداقل اهل فنِّ‌ موسیقا می‌دانند بسیاری آثار موسیقایی زیبا، شنیدنی و ماندگار طبق نوشته روح‌الله خالقی در کتاب «سرگذشت موسیقی ایران» چگونه ساخته شده است، براساس این کتاب، ابوالحسن صبا به شاگردانش گفته بود در دهه اول محرم کلاس‌های درس را تعطیل کنند و به جای آن به مجالس عزاداری بروند و ملودی‌های نوحه‌ها و مرثیه‌ها را در ذهن خود ثبت کنند تا بتوانند از آنها در آهنگسازی‌های خود استفاده کنند.

مهدوی گفت: بسیاری نغمه‌های دلنشین و ماندگار یکصد سال گذشته که ابتدا از رادیو ایران پخش شد متعلق به تعزیه‌خوانی‌ها از دوره صفویه بود، خوانندگان نامدار در اصل تعزیه‌خوان، نوحه‌خوان و مدیحه‌سرا بودند. یادمان نرود؛ هنر، دین و مذهب وامدار یکدیگر هستند.

به گزارش ایرنا، بامداد ۲۳ خرداد، با آغاز حمله تروریستی رژیم صهیونیستی به تهران و تعدادی شهرهای ایران، شماری از فرماندهان نظامی، دانشمندان و مردم غیرنظامی به شهادت رسیدند. آمریکا نیز بامداد یکم تیر با تجاوز به سه سایت هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان، به جنگ نتانیاهو علیه ایران پیوست. بعد از ۱۲ روز تهاجم رژیم صهیونیستی به کشور و پاسخ‌های کوبنده نیروی مسلح ایران به شرارت‌های دشمن، از صبح سه‌شنبه (سوم تیر) این رژیم صهیونی مجبور به پذیرش آتش‌بس شد.