به گزارش ایلام فرهنگ صنعت و به نقل از ایرنا، مقوله عزاداری و قیام امام حسین (ع) در حال حاضر از یک جریان تاریخی و سنتی خارج و به طور جدی به یک فرهنگ و جریان عزت طلبی در سراسر جهان تبدیل شده است. بر همین اساس باید سبک و نگاه زندگی در فرهنگ حسینی را در سه سطح مورد توجه قرار داد.

سطح اول این است که انسان در محیطی که بزرگ شده، آموزه های دینی و فرهنگی خود را ارزیابی، سنجش و بازنگری کرده و در نهایت تثبیت و نهادینه کند. در چنین فرایندی، دینداری انسان ها از عادت و سنت و تکرار به فرهنگ رایج همراه با بصیرت و آگاهی تحول پیدا می کند. مثلا وقتی موضوع عزاداری سید الشهداء مطرح می شود، به طور طبیعی نسل جوان و افراد هیاتی و اهل مسجد، در ایام محرم در مجالس عزاداری و سوگواری شرکت می کنند.

این مجالس در ابتدا برای نسل جوان، شور و هیجان فراوانی دارد ولی همین نسل در حال حاضر تحصیلات خوبی هم دارد، اهل فضای مجازی و اهل تجزیه و تحلیل است و آماده تغییر و تحول درونی می شود. لذا با توجه همخوانی شعارهای سیدالشهدا با ندای فطری وجدان و اندیشه عقلانی و روحیه عزت طلبی و استقلال خواهی، عزاداری های نسل جوان از حالت تکرار سنتی به یک مطالبه نوین تغییر وضعیت پیدا می کند و به جای اسیر شدن در شکل ظاهری و هیجانات سطحی، به اندیشه در باطن و حقیقت این عزاداری و نهادینه شدن باور «هیهات منا الذله» تبدیل می شود. به همین جهت در سطح محلی، جوانان یک محل با همدلی و شناخت بهتر مهیا برای شناخت اهداف قیام عاشورای حسینی و تبلیغ و ترویج آن می شوند.

سطح دوم؛ در این سطح از فرهنگ دینی و انگاره ایمانی، مقوله فرهنگی عزاداری در دو قالب هویت ملی و زبانی رشد و گسترش پیدا می کند. بدین معنا که کشوری بزرگ چون ایران زمین، یکپارچه معطوف به عزاداری سرور و سالار شهیدان می شود و مردم، چه در دسته بندی محیطی شهر و روستا و چه در دسته بندی زبانی و نژادی یعنی کُرد، لُر و بلوچ و عرب یکپارچه در کنار همدیگر چنان به مساله فرهنگ عاشورایی و مقوله عزاداری می پردازند که گویی ایران اسلامی یکپارچه بدون تمامی اختلافات مذهبی و دینی یعنی شیعه و اهل سنت در کنار هم و کلیمی و زرتشتی، بدون تفاوت های زبانی و قومیتی همه در لوای یک فرهنگ عاشورایی در کنار یکدیگر قرار می گیرند.

در چنین فرایندی مساله عاشورا و کربلا حسینی بعد از مقوله وطن به عنوان زادگاه ملت ایران، عملاً به یک فرهنگ نهادینه شده، عامل انسجام ملی و اتحاد ملیت و هویت ایران تبدیل شده است که چنین خیر و برکتی در هیچ فرهنگ دیگری و در هیچ نماد و شاخص وحدت آفرین، هویت سازی و امید آفرین برای رسیدن به عزت و شوکت و جلال وجود ندارد.

اما سطح سوم مساله فرهنگ بین المللی مقوله عاشورا و کربلای حسینی است. به طور متوسط جهان امروز در یک ساختار فرهنگی شهرنشینی در حال خارج شدن از دغدغه های معیشتی و حرکت در مسیر مطالبات فرهنگی و اجتماعی است. مقوله عزت خواهی و استقلال طلبی ملت های مختلف جهان طی یک قرن اخیر و شوکت و عزت ملت ها در سراسر جهان یک واقعیت انکار ناپذیر است.

جامعه امروزی در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی، آن چیزی را مطالبه می کند که در مسیر حق و حقیقت و در امتداد شرافت و عزت انسانی می بیند. به همین دلیل مساله فلسطین و غزه در حال حاضر فراتر از خواست جهان اسلام، به یک مساله بین المللی و جهانی تبدیل شده است که مردم در سراسر جهان، ظلم و فساد رژیم جنایتکار اسرائیل را مشاهده می کنند.

مردم جهان نظاره گر قتل و کشتار زنان و کودکان و مردم بی پناه غزه هستند ولی دولت های استکباری و استعماری بدون توجه به قوانین بین المللی، فضای فرهنگی و رسانه ای را در دست گرفته و به خواست و مطالبه افکار عمومی جهان مبنی بر محکومیت نسل کشی مردم غزه توجهی نمی کنند و بر خلاف هم‌صدایی دولت های اروپایی استعمارگر با رژیم غاصب اسرائیل، توده مردم در سراسر جهان به عنوان حامیان ملت مظلوم غزه، خواهان مقابله بین المللی و سرکوب ماشین جنگی اسرائیل در مقابل مردم غزه هستند.

تجاوز اسرائیل به کشورهای همسایه و ایران، دیگر یک مقوله ساده بین دو کشور نیست. بلکه در حال حاضر، جهان در یک وضعیت دو قطبی بین افکار عمومی و آزادیخواهان در مقابل دولت مردان محافظه طلب و سود جو شکل گرفته است. در سطح بین المللی مقوله فرهنگ عاشورایی عملاً به یک جریان عزت طلبی در سراسر جهان تبدیل شده است و در حال حاضر دانشگاهیان، نمایندگان مجلس، فرهیختگان و فعالان رسانه ای بدون ملاحظات سیاسی و منفعت طلبی شغلی و جایگاه اجتماعی، به طور جدی در مقابل استکبار آمریکا و استعمار صف آرایی کرده اند.

خروج دوسومی نمایندگان سازمان ملل در هنگام سخنرانی بنیامین نتانیاهو و بیرون فرستادن نماینده اسرائیل از مجامع مختلف، نشان می دهد در سطح بین المللی رژیم غاصب و کودک کش اسرائیل به شدت منفور و بی اعتبار و همین امر موجب شده بیشتر مردم جهان، شاهد شکاف بین نظام سیاسی و مطالبات افکار عمومی باشند و عملاً بین خواست توده های مردم و فعالان فرهنگی و رسانه ای با دولت های غاصب و جنایتکار آمریکا و اسرائیل قرار گرفته اند. همین فاصله سیاسی، فرهنگی و اجتماعی جهان باعث شده شکست بزرگی نصیب آمریکا، اسرائیل و بلوک غرب شود. به همین دلیل در حال حاضر، فرهنگ قیام عاشورای حسینی و نهضت عزت طلبی امام حسین(ع)، یک خواست جهانی در سراسر دنیا شده است.

این فرایند نشان می‌دهد چطور در آخر الزمان و دنیای نظام فرهنگی، امام حسین (ع) امام عزت طلبی، شهادت طلبی، استقلال خواهی و بیداری در عمل محبوب مردم جهان شده است. این حدیث را شنیده ایم که امام حسین(ع) چراغ هدایت و کشتی نجات برای مردم جهان است و عملاً مکتب عاشورای حسینی به یک معجزه جهانی و فرهنگ بین المللی تبدیل شده است که مردم در سراسر کشورها، خصوصاً دانشگاهیان، نسل جوان و فعالان رسانه ای و خبرنگاران با عشق حسینی، در مسیر فرهنگ مهدوی آخرالزمانی حرکت می کنند.

لذا نباید به مساله عزاداری های ساده و سنتی به عنوان یک خرده فرهنگ محلی نگاه کرد. بلکه باید مقوله فرهنگ عاشورای امام حسین (ع) را در یک فرایند کاملاً طبیعی و منطقی مورد توجه قرار داد که چطور به یک مقوله فرهنگی، اجتماعی و سیاسی منطقه ای و جهانی تبدیل می شود و می تواند مورد توجه و خواست ملت های جهان در سراسر دنیا شود. این یعنی اینکه امام حسین (ع) اگر در سال ۶۱ هجری توانست یک امپراطوری عظیم به نام بنی امیه را که از هندوستان تا آفریقا و اروپا گسترش یافته بود، را شکست دهد و از زیر سلطه و قدرت سیاسی بنی امیه خارج کند؛ در عصر حاضر نیز می تواند الهام بخش و امید آفرین و انگیزه ساز برای ملت ها و مردم آزادیخواه جهان برای مبارزه با ظلم و فساد باشد.

در سایه پر خیر و برکت چنین فرهنگی است که مقوله مهدویت و ظهور امام زمان (عج) را باید جدی توجه کرد. این یعنی اینکه شیعیان امام حسین (ع) و اهل بیت علیهم السلام در دوران عزت یابی و شوکت لازم قرار گرفته اند؛ یعنی این که فرهنگ مقاومت و ایستادگی در سایه مکتب عاشورایی به یک فرهنگ فراگیر جهانی تبدیل خواهد شد که دیگر هیچ کس در جهان، اجازه سلطه جویی به آمریکا و بلوک غرب را نخواهد داد. زیرا طی یک قرن اخیر، آمریکایی ها و اروپایی‌ها تلاش کردند و تا حدودی هم موفق بودند؛ به این جهت که مردم جهان را به سلطه پذیری و قبول آقایی و سروری آمریکا و غرب بر مردم جهان عادت بدهند ولی در حال حاضر قدرت آمریکا و هیمنه آن شکسته و در حال افول است. در نقطه مقابل، کشورهای مستقل جهان به‌راحتی در مقابل استکبار و قدرت های جهانی ایستادگی و مقاومت می کنند. این فرایند به طور طبیعی و منطقی، فرآورده شکست استکبار و بلوک غرب را در مقابل مکتب و فرهنگ عاشورای حسینی (ع) و انتظار مهدوی را به ارمغان خواهد آورد؛ ان‌شالله به زودی زود.

* پژوهشگر فرهنگی و اجتماعی