به گزارش یرنا – ۱۲ روز کمتر از آن است که یک دوره کوتاه‌مدت تلقی شود اما وقتی صحبت از جنگ باشد، ۱۲ روز آنقدر زیاد است که پیامدهای میان‌مدت و حتی بلندمدتی برای اقتصاد کشور به دنبال داشته باشد. آثار جنگ ۱۲ روزه نه فقط در ساختمان‌هایی که آسیب دیده و روزی، خانه امن مردم بودند، بلکه در فعالیت‌های اقتصادی نیز نمایان است. برخی از کسب‌وکارها و بخش‌های اقتصادی توانستند با سرعت بیشتری به روزهای قبل از ۲۳ خرداد بازگردند و مسیر قبلی خود را ادامه دهند اما برخی دیگر با وجود گذشت چند ماه همچنان با پیامدهای منفی این جنگ دست به گریبان هستند.

بخشی از چالش‌های به‌وجود آمده برای فعالیت‌های اقتصادی، پیامد مستقیم جنگ هستند اما برخی دیگر چالش‌هایی حل‌نشده‌اند که با بروز جنگ، با شدت بیشتری پیش روی اقتصاد قرار گرفتند. اداره کل پژوهش ایرنا در پرونده‌ای با عنوان «روایت اقتصادی جنگ»، پیامدهای اقتصادی جنگ و راهکارهای ارتقای تاب‌آوری کسب‌وکارها در بحران را در گفت‌وگو با تشکل‌ها و فعالان اقتصادی بررسی کرد.

در این پرونده، در کنار گفت‌وگو با مسئولان مختلف تشکل‌های اقتصادی خصوصی برای بیان مشکلات، چالش‌ها و موانع پیش‌روی آنها، تحلیل‌های داده‌محور از آثار جنگ بر کسب‌وکارها را نیز مورد واکاوی قرار می‌دهیم و در آخر، راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از این وضعیت را تشریح خواهیم کرد. مجموعه گفت‌وگوهای انجام‌شده، تحلیل محتوا، دسته‌بندی و جمع‌بندی شده و در قالب پژوهش سیاستی در اختیار مدیران و سیاست‌گذاران قرار می‌گیرد؛ با این حال، به‌دلیل اهمیت موضوع‌های مطرح‌شده، این گفت‌وگوها به تدریج به‌صورت مجزا نیز منتشر می‌شود.

در این پرونده، ابتدا در گفت‌وگو با «رضا الفت‌نسب» رئیس اتحادیه کشوری کسب‌وکارهای مجازی، مشخص شد قطع‌ووصل مقرراتی و انسداد درگاه‌های پرداخت، کسب‌وکارهای آنلاین را با خسارات چندصد میلیارد تومانی مواجه کرد. سپس، در گفت‌وگو با رئیس کنفدراسیون صادرات ایران، «محمد لاهوتی» مشخص شد ناترازی برق و محدودیت‌های ارزی، چالش جدی تولید و تجارت در این دوره بوده است. در ادامه، «رحیم مرتضایی» رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی همدان، به ایرنا گفت قطعی پروازها و محدودیت‌های اینترنتی، موجب شد فعالان اقتصادی دچار مشکلاتی شود که آنها را ناخواسته درگیر پرونده‌های دادگاه کرد.
«میراسلام تیموری» رئیس انجمن فرآورده‌های لبنی ایران نیز ناامنی روانی و قطعی اینترنت را عامل افزایش هزینه‌های تولید در روزهای جنگ بیان کرد. پس از آن، در گفت‌وگو با «محمدصادق حمیدیان» رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی فارس، مشخص شد شکنندگی‌هایی در زیرساخت‌های اقتصادی کشور وجود دارد که در جنگ ۱۲ روزه آشکار شد.
ششمین مهمان این پرونده «داوود رنگی»، رئیس هیات مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دام و طیور ایران است که از چالش‌های این بخش در جنگ ۱۲ روزه می‌گوید.

افزایش تقاضا و اختلال در زیرساخت‌ها

ایرنا: برای شروع درباره کسب‌وکارها در جریان جنگ ۱۲ روزه با اسرائیل بگویید که مشاغل با چه چالش‌هایی در این روزها مواجه شدند؟

رنگی: جنگ ۱۲ روزه در حوزه مواد غذایی باعث افزایش تقاضا شد اما در عین حال قطع اینترنت مشکل فراوانی در حمل‌ونقل و پرداخت و دریافت ایجاد کرد. نیروی کار تمایلی به کار در محل فیزیکی شرکت نداشت. در بخش تولید، کارخانه‌ها به دلیل پراکندگی برخی از آنها در سطح کشور و به‌خصوص فاصله از شهر، مشکلی نداشتند اما قطع برق و کمبود سوخت و دریافت و پرداخت‌های بانکی مشکل بزرگی ایجاد کرد.

اکنون چالش‌های بعد از جنگ کاهش یافته است. سیستم بانکی فعال شد اما مشکل کمبود نیروی کار همچنان ادامه دارد. در عین حال مشکلات ترخیص کالا از گمرک نیز تداوم دارد. چالش‌کسب‌وکارها بیشتر همان مشکل نیروی انسانی، قطع اینترنت و ترک نیروی کار بود که در حال حاضر بهتر شده اما مشکل سامانه‌ها هنوز هم گاهی وجود دارد.

تلاش ناکام برای رفع مشکلات اینترنتی

این چالش‌ها پس از جنگ برطرف شدند یا تداوم پیدا کردند؟

_ بنگاه‌ها تلاش کردند مشکل قطعی اینترنت و سامانه‌ها را به طور فیزیکی برطرف کنند اما موفق نبودند. تشکل ما با ایجاد پل ارتباطی بین واحد اقتصادی و دولت، کوشش فراوانی برای حل مشکل داشت و به‌طور ویژه در حمل کالاهای اساسی از گمرک به شدت فعال بود. پیامدهای جنگ به ویژه از بُعد روانی و اجتماعی و تأثیر آن بر اقتصاد بسیار مخرب بود و به این زودی قابل جبران نیست.

بعد از جنگ شاهد سقوط تدریجی اقتصاد و محدود شدن فعالیت‌های اقتصادی و کاهش تولید هستیم. همچنین جنگ موجب کاهش واردات کالاهای اساسی به کشور شد اما کشور و مردم برای ۱۲ روز مقاومت کردند. تدوام جنگ می‌توانست پیامدهای آن را گسترده‌تر و شدیدتر کند. نخستین هزینه جنگ این بود که هزینه پرسنلی و حمل‌ونقل را افزایش داد. پرسنل بدون کار کردن و داشتن بازده مناسب حقوق و مزایای کامل گرفتند.

برآورد پولی این پیامدها چه میزان بوده است؟

_ جز موارد بیان شده یعنی هزینه پرسنلی و حمل‌ونقل، هزینه مستقیم نداشتیم. هزینه غیرمستقیم هم به صورت گران‌شدن همه چیز، خود را نشان داد که در حال حاضر قابل محاسبه نیست. در حادثه آتش‌سوزی بندرعباس که پیش از جنگ اتفاق افتاد و گویا پیش‌درآمد جنگ بود، شرکت ما ۲۳ کانتینر کالا به ارزش ۱۰۰ میلیارد تومان از دست داد. شرکت‌های بیمه از پرداخت خسارت خودداری می‌کنند و مانده‌ایم چه کنیم. تاکنون موفق به جبران آن نشده‌ایم. بعد از نیز جنگ تغییری در جهت بهبود در کسب‌وکار مشاهده نشده؛ هر چه هست محدودیت و کاهش فعالیت و تولید بوده است.

از دولت انتظار دارید با چه اقداماتی پیامدهای منفی بحران‌های احتمالی را حداقل کند؟
_ از دولت انتظار دارم شرایطی را فراهم کند تا از جنگ دور شویم و کشور در آرامش و صلح زندگی کند. اگر این یک کار انجام شود بقیه مشکلات خود به خود اصلاح می‌شود. حمایت از کسب‌وکارها در چنین شرایطی امری حیاتی است. دولت‌ و نهادهای خصوصی باید با ارائه تسهیلات مالی، مشاوره‌های تخصصی و برنامه‌های حمایتی به کسب‌وکارها کمک کنند تا بتوانند از این بحران عبور کنند. همچنین ایجاد پویش‌های تبلیغاتی برای جذب دوباره گردشگران و بازاریابی محصولات محلی می‌تواند در ترمیم آسیب‌های وارد شده مؤثر باشد.

در کنار حمایت‌های اقتصادی، توجه به سلامت روانی صاحبان کسب‌وکارها نیز اهمیت دارد. جنگ و تنش‌های ناشی از آن می‌تواند تأثیرات عمیقی بر روحیه کارآفرینان بگذارد. برگزاری کارگاه‌ها برای افزایش تاب‌آوری روانی می‌تواند به آنان کمک کند تا با چالش‌های پیش‌رو بهتر مقابله کنند.